Emeklilerin maaşları çalışırken yatırdıkları primlere göre belirleniyor. Daha sonra zam sistemi ise kuruma göre değişiyor. Ayrıca ek ödeme...
Türkiye'de 12 milyon emekli var ve bunların aldıkları maaşlar farklı farklı. Kimi zaman aynı süre çalışanların da maaşları farklı oluyor. Zam sistemleri de farklı. Bugün emeklilerimizin maaşlarla ilgili akıllarına takılan soruların bazılarına yerimiz yettiğince cevap vermek istiyorum.
Emekli maaşı nasıl hesaplanıyor?
Emekli maaşı hesaplanırken değişik formüller kullanılıyor. Öncelikle sizin çalışırken ödediğiniz primler yani brüt maaşınız emekli maaşını belirliyor. Yine Aylık Bağlama oranları da maaşı belirliyor. Emekliler için maaş hesabında üç ayrı dönem dikkate alınıyor. 2000'e kadar olan dönem, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası. Bu üç dönem için ayrı ayrı hesaplar yapılıyor, çünkü aylık bağlama oranları değişti. Yine 2000 yılı öncesinde gösterge hesabı yapılırken şimdi refah payları da ekleniyor. Ancak her iki hesap türünde de emekli maaşını belirleyen en önemli unsur aylık brüt kazancınız oluyor.
Emekli maaşını artırmak mümkün mü?
Emekli maaşını ancak çalışırken artırabilirsiniz. O yüzden çalışırken gerçek maaşınızın sigortaya bildirilmesi konusunda ısrarcı olun. Asgari ücretten bildirilen maaşınız ileride emekli maaşınızı düşürecektir. Prime esas kazancınız ne kadar yüksek olursa emekli maaşınız da o kadar yükselecektir.
Emekli olduktan sonra maaşı değiştirebilir miyiz?
Emekli olduktan sonra çalışanların maaşlarında bir değişiklik olmuyor. Yani emekli olarak çalışanlar için yatırılan primler aldıkları emekli maaşını etkilemiyor.
Emekli maaşına yılda kaç zam geliyor?
Emekli maaşlarına yılda iki kez zam geliyor. Her temmuz ve Ocak ayında emeklilerin maaşları değişiyor. Bazen hükümetler seyyanen artışlar ya da intibak gibi düzenlemeler yapabiliyor. Ancak zam olarak senede iki kez artış yapılıyor.
Emekli maaşının zam oranları nasıl belirleniyor?
Emeklilerin zam oranları kurumlara göre değişiyor. SSK ve Bağ-Kur emeklileri enflasyon endeksindeki 6 aylık değişim kadar zam alıyorlar. Bu da her yıl 3 Temmuz'da ve 3 Ocak'ta belli oluyor. Ortaya çıkan 6 aylık enflasyon SSK ve Bağ-Kur emeklilerine zam olarak yansıtılıyor. Memur emeklileri ise toplu sözleşmelerle zam oranlarını önceden biliyorlar. Onların yapılan toplu sözleşme sonucunda iki yıllık zam oranları açıklanıyor. 6 ayda bir bu oranlarda zam alıyorlar. Eğer 6 aylık enflasyon bir önceki zam oranının üzerinde çıkmışsa aradaki fark da maaşa yansıtılıyor.
Zam hesabı nasıl yapılıyor? Maaşa nasıl yansıyor?
SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin çıplak maaşlarına oluşan enflasyon kadar zam yansıtılıyor. Örneğin bu ay oluşan 6 aylık enflasyon yüzde 5.69 çıktı. SSK ve Bağ-Kur emeklilerinin çıplak maaşları bu oranda artırıldı. Memur emeklilerinin çıplak maaşlarına ise toplu sözleşme zammı yansıtılıyor. Eğer enflasyon farkı oluşmuşsa önce bu fark kadar maaş artırılıyor. Ardından da toplu sözleşme zammı ekleniyor.
Örneğin bu ay memur emeklilerinin alması gereken zam yüzde 4 idi. Enflasyon yüzde 5.69 çıktığı için fark oluştu. Çıplak maaşa önce yüzde 1.69 oranında artış yapıldı ve çıkan rakama da yüzde 4 artış yapıldı.
Ek ödeme (vergi iadesi) nasıl hesaplanıyor?
Emeklilerin çıplak maaşlarının dışında yüzde 4 oranında (çok düşük maaşlılar için yüzde 5) ek ödeme yani vergi iadesi alma hakları da bulunuyor. Çıplak maaşa yapılan zamdan sonra ortaya çıkan rakamın yüzde 4'ü de hesaplanıp maaşa ekleniyor.
Bankaya yatan paranın içinde ek ödeme var mı?
Bankaya yatırılan emekli maaşının içerisinde ek ödeme de bulunuyor. Yani bankaya yatan para emeklinin çıplak maaşı olmuyor. Bir örnekle açıklayalım.
Emeklimizin çıplak maaşı 2.000 lira olsun. Bu emeklimizin eline Aralık ayında 2.080 lira para geçiyordu. Emeklimize bu ay yüzde 5.69 zam yapıldı. Böylece çıplak maaşı 2.000 X % 5.69 = 113,80 + 2.000 = 2.113,80 lira oldu. Buna yüzde 4 oranında ek ödeme eklendiğinde 2.113,80 X % 4 = 84,55 +2.113,80 = 2.198,35 TL olarak bankaya yatırıldı.
Emekliler maaşlarını ne zaman alıyor?
Emekliler kurumlarına göre maaşlarını alıyorlar. Memur emeklileri ayın başında maaşlarını alırken SSK ve Bağ-Kur emeklileri her ayın 15'inden sonra tahsis numaralarının son rakamına göre maaşlarını alıyor.
Hafta sonu maaş yatıyor mu?
Eğer maaş alma günü cumartesine denk geliyorsa maaş cuma gönü yatırılıyor. Maaş alma günü Pazar gününe rastlıyorsa bu kez maaş pazartesi hesapta oluyor.
Faruk ERDEM / YENİ ASIR
YORUMLAR